Τι είναι ο θυμός
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα, το οποίο εκτείνεται από ήπιο εκνευρισμό μέχρι έντονη οργή. Αποτελεί μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού, όταν αισθανόμαστε απειλή ή ότι έχουμε αδικηθεί.
Οι αντιδράσεις μας στον θυμό περιλαμβάνουν 4 είδη: σωματικές (π.χ κοκκίνισμα, ταχυπαλμία), συναισθηματικές (π.χ. φόβος, στεναχώρια, ζήλεια, ενοχή), γνωστικές (π.χ σκέψεις/εικόνες εκδίκησης/επίθεσης) και συμπεριφορικές (ύψωμα φωνής, σφίξιμο γροθιάς, γούρλωμα ματιών).
Ο θυμός δημιουργεί προβλήματα, όταν οδηγεί σε πολύ επιθετικές συμπεριφορές, σε χρόνια αίσθηση αδικίας και υπερβολική σωματική ένταση, ως απόρροια της συναισθηματικής έντασης.
Ο θυμός διαχωρίζεται από την επιθετικότητα, μιας και η δεύτερη αποτελεί συμπεριφορά ενώ ο θυμός είναι συναίσθημα.
Μύθοι γύρω από τον θυμό
- Ο θυμός οδηγεί αυτόματα σε επιθετική συμπεριφορά:
Εάν δεχτούμε αυτό, τότε είμαστε έρμαια των συναισθημάτων μας, τα οποία ελέγχουν πλήρως τη συμπεριφορά μας. - Εάν δεν είσαι επιθετικός θα σε ‘πατήσουν’:
Πολλοί άνθρωποι μπερδεύουν την επιθετικότητα με την διεκδικητικότητα. Διεκδικώ σημαίνει εκφράζω τα συναισθήματα μου, συνεπώς και το θυμό μου, όχι όμως απαιτώ οι άλλοι να συμμορφωθούν σε αυτό που θέλω. - Είναι καλό να εκτονώνει κάποιος τον θυμό του (για παράδειγμα σε σάκο του μποξ)
Νεότερες έρευνες επισημαίνουν ότι τέτοιου είδους συμπεριφορές ενισχύουν θετικά την επιθετική έκφραση του θυμού και δεν μαθαίνουν το άτομο να διαχειρίζεται το συναίσθημα του θυμού χωρίς να χρειαστεί να περάσει στην επίθεση.
Ο θυμός είναι καλός
- Βοηθά να αναγνωρίζουμε και να επικοινωνούμε τις ανάγκες μας.
- Βοηθά να αναγνωρίζουμε και να θέτουμε τα προσωπικά μας όρια.
- Παρέχει δύναμη να αντιπαρατεθούμε σε παλιά μοτίβα.
- Δυναμώνει τις σχέσεις (πιο γνήσιες και πιο αληθινές).
- Βοηθά στη ρύθμιση της συναισθηματικής εγρήγορσης.
Πως να διαχειρίζομαι τον θυμό μου
Αρχικά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι αναπόφευκτο κάποιες φορές να αισθανθούμε θυμό, μιας και όπως προαναφέραμε αποτελεί ένα συναίσθημα και μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού μας. Ο τρόπος όμως που εκφράζουμε το θυμό μας, εάν είναι δυσλειτουργικός οδηγεί σε περαιτέρω δυσκολίες στην επικοινωνία μας με τους άλλους.
Σύμφωνα με την Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν κατάλληλους και αποτελεσματικότερους τρόπους ώστε να εκφράσουν το θυμό τους και να φερθούν διεκδικητικά ως προς τα αιτήματα τους.
Όπως:
Με την αυτοπαρατήρηση και την καταγραφή μπορούμε να εντοπίσουμε τα γεγονότα που μας προκαλούν θυμό, τα κοινά τους σημεία και τις δικές μας αντιδράσεις (σωματικές, σκέψεις, συναισθήματα, συμπεριφορές).
Είναι σημαντικό να εντοπίσουμε τις αρνητικές σκέψεις που οδηγούν σε επιθετική συμπεριφορά.
Σε καταστάσεις που δεν μπορεί κανείς να ελέγξει το θυμό του, τότε η πιο αποτελεσματική τεχνική είναι αυτή του time out. Δηλαδή δίνουμε ένα διάλλειμα στον εαυτό μας, με τη φυσική μας απομάκρυνση από την κατάσταση έως ότου επανέλθει η ψυχραιμία μας. Μπορούν να εφαρμοστούν κι άλλες στρατηγικές όπως μία βόλτα, ασκήσεις χαλάρωσης.
Άσκηση στην διεκδικητική συμπεριφορά. Αφού εντοπίσουμε το πρόβλημα που οδηγεί στη διαμάχη, μπορούμε να αποφασίσουμε τον τρόπο επίλυσης του και να προσπαθήσουμε για αυτήν σε ένα πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού.
Η ρίζα της επιθετικής συμπεριφοράς. Υπάρχουν εμπειρίες ή γεγονότα που να συνδέονται με την τωρινή σας δυσκολία; Θυμάστε πως εκφραζόταν ο θυμός στην οικογένεια;
Θεοδώρα Ε. Τσόλη
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια